قسم به ماهقسم به ماه به یکی از موارد قسم در قرآن اطلاق می‌شود. ۱ - موارد سوگند به ماه در قرآندر سه آیه قرآن مجید به ماه سوگند یاد شده است: ۱. كَلَّا وَ الْقَمَرِ؛ «چنین نیست، سوگند به ماه »؛علامه طباطبایی رحمة‌الله‌علیه می‌گوید: بعید نیست «کلا» ردع سخنی باشد که خداوند از قول کفار درباره قرآن در آیات پیشین چنین نقل کرده است: (فقال ان هذا الا سحر یؤثر ان هذا الا قول البشر). ۲. وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها؛ «قسم به ماه که پیرو خورشید تابان است»؛«تلیها» به معنای «تبعها» تفسیر شده است؛ یعنی ماه تابع و پیرو خورشید، و طلوع و غروب ماه تابع طلوع و غروب خورشید است و از آن نور می‌گیرد. ۳. وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ؛ «سوگند به ماه هنگامی که تمام فروزان شود». «اتساق» یعنی هنگامی که ماه کامل شود، و آن را به معنای جمع شدن گرفته‌اند. ماه سیاره‌ای است که نور خود را از خورشید می‌گیرد و به دور زمین می‌گردد. ۲ - اهمیت سوگند به ماهسوگند به ماه نیز همچون سوگند به خورشید، زمین و… عامل مهمی برای جلب توجه انسان به این سیاره است تا در آن دقت و مطالعه کرده، به کشف آثار و حقایق آیه‌ای از آیات الهی نائل آید. و از ساختمان و درخشش ماه که تاثیر بسیار مهمی در زندگی انسان و سایر موجودات دارد و نیز راهنمای کاملی برای شناسایی اوقات است، پند بگیرد. قرآن مجید نیز در آیه ۱۸۹ سوره بقره می‌فرماید: (یسالونک عن الاهلة قل هی مواقیت للناس والحج)؛ «از تو درباره هلال می‌پرسند؛ بگو در آن تعیین وقت عبادات حج و معاملات مردم است» امام صادق علیه‌السّلام نیز در حدیث معروف توحید مفضل به پاره‌ای از منافع و فایده‌های ماه اشاره کرده‌اند. [۱۰]
رزاقی، ابو القاسم، سوگندهای قرآنی، ص ۳۷۰-۳۷۵.
[۱۱]
عامر، فارس علی، ظاهرة القسم فی القرآن الکریم، ص۱۳۸.
۳ - حالات ماه قسم‌خورده شده۳.۱ - طلوع ماهسوگند خداوند به ماه، هنگام طلوع آن، پس از غروب خورشید: وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها. ۳.۲ - روشنایی کامل ماهقسم خداوند به ماه، هنگام روشنایی كامل آن: فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ. ۴ - فلسفه قسم به ماه۴.۱ - تعدد مراحل انسانقسم خداوند به ماه، درباره تعدّد و تنوّع مراحل آينده انسان: فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ. ۴.۲ - رستگاری انسانقسم خداوند به ماه براى رستگاری انسانهاى تزكيه‌كننده نفس: وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها. ۴.۳ - زیانکاری گناهکارانقسم خداوند به ماه، براى بيان زیانکاری و تباهى گناهکاران: وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«قسم به ماه». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۹۰، برگرفته از مقاله «موارد قسم خدا (ماه)». |